Чои кори холи дар вазорати маориф

Тоҷикистон дар панҷ моҳи аввали имсол беш аз 1,5 миллион тонна семент истеҳсол кардааст, вале густариши бемории COVID-19 сохтмони корхонаи нави сементбарориро дар шаҳри Душанбе то ба ду соли дигар ба таъхир андохтааст.

Қобил Ташрифов, як масъули Вазорати саноат ва технологияҳои нави Тоҷикистон, 11-уми июн гуфт, бо вуҷуди паҳншавии бемории ҳамагир корхонаҳои кишвар тавонистаанд «сатҳи истеҳсоли сементро ба гунаи соли қаблӣ ҳифз кунанд».

«Сементи корхонаҳои Тоҷикистон асосан ба Узбекистон ва Афғонистон содирот мешавад. Миқдори ками онро ба Қирғизистону Қазоқистон мебаранд», — афзуд ӯ.

Ташрифов гуфт, дар аввали имсол Узбекистон воридоти сементро аз Тоҷикистон маҳдуд кард, вале ду моҳ пеш ин маҳдудият бекор карда шудааст. Ин амр сабаб шуд, ки коргарони бархе аз корхонаҳои сементбарорӣ дар замони хуруҷи бемории ҳамагир ба рухсатии бемузд фиристода шуданд. Аз ҷумла, аз номаҳои корбарони сомонаи Радиои Озодӣ чунин вазъ дар корхонаи сементбарории Душанбе мушоҳида мешавад. Қобил Ташрифов дар шарҳи ин мавзӯъ ба Радиои Озодӣ гуфт, «чунин вазъият танҳо дар бархе аз корхонаҳои сементбарорӣ сурат гирифт ва қарор аст аз моҳи июн коргарон дубора ба кор шуруъ кунанд. Аммо, чаҳор корхонаи бузурги сементбарории Тоҷикистон маҳдудият кори худро идома медиҳанд».

Мақомот аз пешниҳоди омори дақиқ дар бораи коргароне, ки муваққатан ба рухсатии бемузд фиристода шудаанд, худдорӣ мекунанд.

Соле пеш эълон шуд, ки ширкати «Сементи Тоҷик» мехоҳад се километр болотар аз маҳалли ҳозирааш корхонаи нави сементбарорӣ бунёд кунад. Қобил Ташрифов мегӯяд, «бемории COVID-19 сабаб шудааст, ки то ҳол таҷҳизот барои ин корхона дар Чин фармоиш нашудааст. Ба ин хотир, корхонаи нави сементбароии Душанбе танҳо соли 2023 фаъол карда мешавад».

Олим Бобоев, иқтисоддони тоҷик ба ин назар аст, ки ҳатто бо дарназардошти паҳншавии бемории ҳамагир талабот ба семент дар кишварҳои минтақа зиёд аст ва ин амр водор мекунад, ки корхонаҳои сементбарории Тоҷикистон мизони истеҳсол ва содироти худро афзоиш диҳанд. Дар посух ба ин суол, ки оё ниёзе барои сохтмони корхонаи нави сементбарорӣ дар Душанбе вуҷуд дорад ё не, ӯ гуфт:

«Мавзӯи ҷойгиршавии чунин корхонаҳо хеле ҳассос аст. Зеро дар қисмати шимоли Душанбе як корхонаи сементбарорӣ ва Маркази гармидиҳиву барқӣ воқеъ аст. Ин ду корхона бо мушкили зистмуҳитӣ ҳамроҳ ҳастанд ва ба бозсозӣ ниёз доранд. Аммо талабот ба ин ашёи содиротӣ низ зиёд аст. Гузашта аз ин, корхонаи нави сементбарорӣ дар Душанбе ба хатти роҳи оҳан пайвастагӣ дорад ва шояд ин амр ба интихоби мавқеи сохтмони он нақш бозида бошад.»

Мақомот мегӯянд, ки самти вазидани бод дар шимоли шаҳри Душанбе ба ин тартиб аст, ки партовҳои корхонаи сементбарорӣ ба сокинони пойтахти Тоҷикистон асароти номатлубе намегузорад. Сокинони маҳаллаҳои атрофи корхона мегӯянд, ҳамарӯза водор мешаванд, ки тирезаву фарши хонаро чанд дафъа аз чанг пок кунанд.

Фаъолони зистмуҳитӣ аз чанд сол ба ин сӯ аз мақомот хостори кӯч додани корхонаи сементабарорӣ аз дохили шаҳр ҳастанд, аммо ин талабҳо ҳамчунон сарфи назар мешаванд.

Ба иттилои Вазорати саноат ва технологияҳои нави Тоҷикистон феълан нархи семент дар кишвар дар муқоиса бо солҳои қаблӣ бетағйир монда, як тоннааш 780 сомонӣ аст. Нархи содиротии он низ баробари 420 сомонӣ будааст, зеро сементи содиротӣ тибқи тасмими мақомот аз пардохти 18 дарсад андози изофашуда озод карда шудааст.

Пеш аз он ки хонандагони мактабҳои миёнаро дар Тоҷикистон ба таътили дуҳафтаина фиристанд, намояндагии ЮНИСЕФ ва мақомоти тоҷик барномаи таълими онлайн дар шароити «карантин»-ро омода кардаанд. Иттиҳоди Аврупо барои роҳандозии барнома 9 миллион евро ҷудо кардааст, аммо маълум нест, тарҳ кай иҷро мешавад.

Вазорати маориф ва илми Тоҷикистон 25-уми апрел эълон кард, ки то 10-уми май беш аз ду миллион хонанда дар хонаҳояшон мемонанд. Мақомот мегӯянд, то ин дам дар кишвар ягон нафар ба коронавирус сироят нашудааст, аммо таътили «маҷбурӣ»-и хонандагон як бахши чораҳои пешгирӣ аз густариши вируси нав аст.

Лучиано Калестинӣ, раҳбари ЮНИСЕФ дар Душанбе, охири ҳафтаи гузашта ҳангоми муаррифии тарҳи таълими онлайн гуфт, «нақша барои синфҳои аз 1 то 11-ро омода кардаем, ки тавассути Интернет ва телевизион роҳандозӣ хоҳад шуд. Барои ин барнома 9 миллион евро ҷудо шудааст. Ҳамчунин, барнома барои минтақаҳо ҳам пешбинӣ шудааст, то муаллимон мунтазири дастури Душанбе наистанд ва бачаҳо аз таҳсил дур намонанд”.

Масъулини созмон мегӯянд, барномаи таълими онлайн дар ду шакл таҳия шуда, вобаста ба вазъият, яъне эълони карантини пурра ва ё нимапурра аз он истифода мешавад.

Ин дар ҳолест, ки дар Тоҷикистон дастрасӣ ба Интернет, ки бисёриҳо аз суръати пасту нархи баландаш шикоят мекунанд, кори содда нест.

На танҳо сокинон дар деҳот, балки бархе аз волидон дар пойтахти кишвар ҳам мегӯянд, дар сурати роҳандозӣ шудани таълими онлайн ба эҳтимоли зиёд фарзандони онҳо аз дарс бебаҳра мемонанд. Чун, ба гуфтаи онҳо, тавони таъмини ҳамаи фарзандонро бо Интернету комютер надоранд.

Рухшона Рамазонова, сокини шаҳри Душанбе, мегӯяд, «сифати Интернет хуб нест. Нархаш ҳам гарон аст. Инро ҳама медонад. Гузашта аз ин, на ҳама таъмин карда метавонад. Агар ягон ширкат ва ё созмону ҳукумат барои таъмини Интернет дастгирӣ мекраданд, беҳтарин иқдом дар чунин вазъият мешуд. Он вақт фарзандони мо аз омӯзиш дур намемонданд».

Хонандагони баъзе аз кишварҳо, аз ҷумла кишварҳои ҳамсояи Тоҷикистон, аллакай ба таҳсили онлайн гузаштаанд. Онҳо барои дур намондани кӯдакон аз таҳсил усулҳои гуногунро истифода мебаранд.

Баъзе аз кишварҳо Интернетро барои хонандаҳо бепул кардаанд. Дар кишварҳои дигаре ба монанди Қазоқистон хаткашонҳо ба хонандагоне, ки дар ноҳияҳо зиндагӣ мекунанд ва ба Интернет дастрасӣ надоранд, дарсҳои мактабиро мерасонанд.

Бо таваҷҷӯҳ ба мушкили дастрасӣ ба Интернет дар Тоҷикистон мутахассисон ба фарогир шудани барномаи онлайнӣ дар давраи «карантин» бовар надоранд.

Муҳаммадӣ Ибодуллоев, коршиноси соҳаи мухобирот гуфт, «ташаббус хуб аст, вале чанд масъалаи дигар ҳам ҳаст. Масалан, инфрасохтор. То кадом андоза инфрасохтори Вазорати маориф ва ЮНИСЕФ иқтидораш мерасад, ки беш аз 2 миллион истифодабаранда якбора дар барнома кор кунанд? Хонандаҳоеро, ки дар минтақаҳои дурдастанд, чӣ гуна фаро мегиранд?”

Дар ҳар сурат, ба гуфтаи мутахассисон, бо истифода аз таҷрибаи кишварҳои дигар бояд ба ин вазъият пурра омода шуд ва дар сурати зарурӣ аз шабакаҳои телевизиони давлатӣ истифода бурд.

«Мо чаҳор шабакаи телевизионӣ дорем, ки дар тамоми минтақаҳои Тоҷикистон дастрасанд. Телевизиони Тоҷикистон, Сафина, Ҷаҳоннамо ва Баҳористон. Дуи онҳоро барои гузаронидани дарсҳои онлайнӣ ҷудо кунанд. Як омӯзгор дарсро мегузарад. Дар ин ҳолат барнома дар як вақт ҳамаро фаро мегирад ва ҳангоми истифода кардан аз Интернет вазнинӣ пеш намеояд. Ҳам имкон медиҳад, ки корро бо сифати хуб ба роҳ монем», — мегӯяд Муҳаммадӣ Ибодуллоев.

Гузориш пеш аз эълони таътили хонандагон таҳия шудааст:

Бино ба иттилои расмӣ дар Тоҷикистон наздик ба 3 миллион аҳолӣ аз Интернет истифода мебаранд. Дар кишвар нархи 1 гигабайт интернети мобилӣ ба беш аз 20 сомонӣ баробар аст. Солҳои ахир сокинону коршиносон пайваста аз суръати сусту нархи гарони Интернет шикоят мекунанд.

Мақомот мегӯянд, барои беҳтар кардани суръату сифати Интернет талош доранд.

Дар зимн як пажӯҳиш дар ду соли пеш миёни беш аз 6 ҳазор наврас ва падару модари онҳо мушаххас карда буд, ки 37 дарсади наврасони аз 10 то 14-солаи тоҷик ба компютер ва 19 дарсади дигар бо Интернет дарстрасӣ доранд.